Kiedy myślimy o zanieczyszczeniach powietrza, często przychodzą nam na myśl takie obrazy jak dymy z kominów czy spaliny samochodowe. Latem możemy odetchnąć z ulgą – brak konieczności ogrzewania domów oraz naturalne procesy oczyszczania powietrza sprawiają, że stężenie pyłów zawieszonych PM 2.5 i PM 10 jest zdecydowanie niższe.
W tym samym czasie pojawia się inny wróg. Ozon, czyli gaz, który zdecydowana większość osób kojarzy pozytywnie, ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, powodując problemy z oddychaniem i inne schorzenia. Dlaczego tak się dzieje?
Czym jest ozon?
Ozon to odmiana alotropowa tlenu. Cząsteczki tlenu, którym oddychamy i który jest podstawowym składnikiem powietrza, są zbudowane z dwóch atomów tlenu i mają symbol O2.
W skład cząsteczki ozonu wchodzą natomiast trzy atomy tlenu – O3. Ten ostatni sprawia, iż ozon – w przeciwieństwie do dwuatomowej cząsteczki tlenu jest silnym utleniaczem fotochemicznym.
Ozon – dobry i zły
Ozon ma właściwości utleniające i w zależności od tego, w której warstwie atmosfery się znajduje – jest rola, a w konsekwencji wpływ na człowieka i środowisko są różne.
Aby zrozumieć różnicę między ozonem stratosferycznym – „tym dobrym” a ozonem przyziemnym – „tym złym”, musimy wiedzieć, gdzie one się znajdują:
- Ozon stratosferyczny znajduje się wysoko nad ziemią w warstwie zwanej stratosferą, która zaczyna się około 10 km nad naszymi głowami. Ta warstwa ozonu działa jak filtr chroniący Ziemię przed szkodliwym promieniowaniem UV pochodzącym od słońca. Dzięki niej możemy bezpiecznie przebywać na słońcu, a nasze rośliny mogą rosnąć. Chroni nas przed zachorowaniem na raka skóry, zaćmą czy oparzeniami i alergiami słonecznymi. Dzięki jego obecności nie dochodzi do uszkodzeń lasów czy organizmów żyjących w środowisku wodnym.
- Ozon przyziemny tworzy się blisko ziemi, w dolnej warstwie atmosfery zwanej troposferą, w której oddychamy i żyjemy. Powstaje, gdy zanieczyszczenia powietrza, takie jak spaliny samochodowe i emisje z przemysłu, reagują z promieniowaniem słonecznym. Ozon w tej warstwie może powodować problemy zdrowotne i jest szczególnie szkodliwy w gorące, słoneczne dni.
Krótko mówiąc, “dobry ozon” znajduje się w stratosferze i chroni nas przed słońcem, podczas gdy “zły ozon” powstaje przy ziemi i szkodzi naszemu zdrowiu.
Źródło: freepik.com
Jak chronić się przed złym ozonem?
– monitoruj jakość powietrza – śledź informacje o komunikatach dotyczących ozonu lub zapisz się do portalu informacyjnego, który powiadomi Cię o wysokich stężeniach ozonu w Twojej okolicy,
– zwracaj uwagę na komunikaty i alerty,
– podczas dni, gdy stężenie ozonu jest wysokie – unikaj długotrwałego przebywania w otwartej przestrzeni – zwłaszcza, jeśli przewlekle chorujesz,
– ogranicz duży wysiłek fizyczny,
– stosuj się do zaleceń komunikatów dotyczących jakości powietrza – na przykład w zakresie ograniczenia emisji prekursorów ozonu związanych z aktywnością przemysłową i komunikacyjną, a w ekstremalnych sytuacjach także do ograniczeń wprowadzonych w ruchu samochodowym.
22 lipca 2024 roku w systemie SYSLOP wydano pierwszy komunikat dotyczący ryzyka wystąpienia przekroczenia poziomu informowania dla ozonu w powietrzu dla powiatu otwockiego. Zapisz się do portalu dla mieszkańca – portal.syslop.pl i bądź na bieżąco z informacjami na temat jakości powietrza w Twojej okolicy.