PODSTAWA PRAWNA
Obowiązek opracowania PDK ustanowiony został w art. 24 Dyrektywy 2008/50/WE. Zgodnie ze wskazaną Dyrektywą, PDK sporządza się obligatoryjnie jeżeli istnieje zagrożenie, że poziomy zanieczyszczeń w powietrzu przekroczą jeden lub kilka progów alarmowych określonych w załączniku XII do Dyrektywy, natomiast w przypadku ryzyka przekroczenia wartości dopuszczalnej lub docelowej opracowanie PDK jest fakultatywne. Niemniej, zgodnie z prawem polskim jest to obligatoryjne nie tylko w przypadku ryzyka przekroczenia poziomów alarmowych, ale również poziomów dopuszczalnych i docelowych.
Celem działań przewidzianych w PDK jest ograniczenie zagrożenia lub skrócenie czasu występowania przekroczenia.
Zobowiązanie do opracowania i uchwalenia PDK na gruncie prawa krajowego określone zostało w art. 92 ust. Prawo Ochrony Środowiska (POŚ). Zgodnie z tym przepisem, zarząd województwa ma obowiązek opracowania projektu PDK w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania od Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) informacji w sprawie ryzyka wystąpienia w danej strefie przekroczenia poziomu alarmowego, informowania, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu.
PDK jest rodzajem programu naprawczego w rozumieniu art. 84 POŚ a tym samym, zgodnie z art. 84 ust. 1 POŚ, jest aktem prawa miejscowego.
Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać PDK, określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2019 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Rozporządzenie POP). Zgodnie z § 8 Rozporządzenia POP, PDK składa się z części opisowej, części wskazującej obowiązki i ograniczenia związane z realizacją planu oraz z uzasadnienia.
Celem PDK jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomu alarmowego, informowania, dopuszczalnego lub docelowego oraz ograniczenie skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń (art. 92 ust. 1 pkt 1 i 2 POŚ). Działania przewidziane w PDK mają zatem charakter „doraźny”, służą szybkiemu ograniczeniu emisji zanieczyszczeń do powietrza aby zapobiec wystąpieniu przekroczenia lub ograniczyć czas jego skutki i czas trwania.
Prowadzenie pomiarów stężeń zanieczyszczeń substancji w powietrzu jest częścią państwowego monitoringu środowiska i leży w kompetencji GIOŚ. Oprócz samych pomiarów, dla potrzeb oceny jakości powietrza oraz prognoz zmian jego jakości wykonuje się modelowanie matematyczne transportu i przemian substancji w powietrzu przy współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym (IOŚ – PIB).
Zgodnie z art. 94 ust. 1c POŚ, Główny Inspektor Ochrony Środowiska powiadamia wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego, informowania, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu oraz o wystąpieniu przekroczenia poziomu alarmowego, informowania, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu.
Kluczowe znaczenie przy wdrażaniu PDK mają jednostki zarządzania kryzysowego, w szczególności Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego (WCZK). Art. 16 ust. 4 Ustawy ZK stanowi, że WCZK wykonują zadania określone w art. 92 ust. 1d oraz art. 93 ust. 1 POŚ, czyli działania informacyjne w obszarze wystąpienia przekroczenia bądź ryzyka wystąpienia przekroczenia określonej substancji w powietrzu.
Obowiązek wdrażania konkretnych działań krótkoterminowych określonych w PDK oraz kontrola ich realizacji przez podmioty spoza administracji publicznej spoczywa głównie na organach jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności na wójtach, burmistrzach i prezydentach miast, a zakres ich obowiązków wynika z treści samych PDK.